موج جدید ممنوع الخروج ها

به دنبال ممنوع الخروج شدن فعالان دانشجویی، سیاسی و حقوق بشر به تازگی از سفر چند تن از چهره های سینمایی جمله فاطمه معتمد آریا، مجتبی میر تهماسب و جعفر پناهی به خارج از ایران جلوگیری به عمل آمد.

در ماه های اخیر ماموران دولتی در ایران از خروج برخی از چهره های سیاسی، فرهنگی و حقوقی و حتی برخی از هنرمندان این کشور که عازم سفر خارجی بوده اند، جلوگیری کرده اند اما این وضعیت پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری و نارضایتی های پس از آن افزایش یافته است.

بسیاری معتقدند حمایت گسترده هنرمندان در روزهای قبل از انتخابات از میر حسین موسوی و همچنین حمایت آنها از معترضان به نتایج انتخابات باعث فشارهای حکومت به آنها شده است.

بعضی دلیل ممنوع الخروج شدن فاطمه معتمد آریا را حضور او در فیلم تبلیغاتی میر حسین موسوی به نام "ستاره های سبز" می دانند که روی اینترنت قرار گرفت.

جعفر پناهی هم که در روزهای گذشته راهی پاریس بود، گذرنامه اش پس از مراجعه به فرودگاه بین المللی امام خمینی توقیف شد. آقای پناهی نیز چندی پیش در افتتاحیه جشنواره مونترال به عنوان رئیس هیات داوران این جشنواره به همراه سایر اعضای هیات داوران با شال سبز از روی فرش قرمز این جشنواره عبور کرد.

آقای پناهی در گفت و گو با بخش فارسی رادیو بی بی سی می گوید زمانی که گذرنامه را از او گرفته اند دلیلی به او ارائه نداده اند.

او در ادامه گفت: "دلیل اصلی را نمی دانم ولی فکر کنم هر کس در راستای اهداف شان نباشد باید پیش بینی این روزها را بکند. من هم پیش بینی اش را می کردم و این اتفاق هم افتاد. من آن کاری را که باید می کردم انجام داده ام."

در این روزها تنها هنرمندان نیستند که اجازه خروج از ایران از آنها سلب شده است بلکه در یک ماه گذشته دو وکیل سرشناس دادگستری نیز ممنوع الخروج شده اند. عبدالفتاح سلطانی و محمد سیف زاده که هر دو برای خروج از کشور با ممانعت رو به رو شده اند، وکالت شمار کثیری از روزنامه نگاران، وبلاگ نویسان، فعالان سیاسی و اجتماعی در ایران را بر عهده داشته اند.

عبدالفتاح سلطانی که از موسسان کانون مدافعان حقوق بشر است نیز بر این نکته تاکید دارد که هنوز نمی داند به چه دلیل ممنوع الخروج شده است.

او همچنین می گوید: "هم از نظر مقررات بین المللی، مانند مقررات میثاق بین المللی حقوق اقتصادی و اجتماعی، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و حتی قانون اساسی این اقداماتی که انجام می شود قطعا خلاف قانون اساسی، خلاف شرع و خلاف حقوق بین الملل است."

عبدالفتاح سلطانی افزود: "اما جناح تندرو به دلیل اینکه خود را پاسخگو در مقابل هیچ کس نمی داند، بنابراین هرگز دلیلی برای این کار ارائه نمی دهد و معلوم نیست اتهامی و یا پرونده اتهامی وجود دارد. هیچ توضیحی نمی دهند و ما هم نمی دانیم. نه من، بلکه هیچ احدی نمی داند علت و انگیزه این اقدامات و یا حتی توجیه قانونی اش چیست."

او گفت: "چون هیچ توجیه قانونی ندارد و در هیچ جای قانون، دادسرای عمومی و انقلاب، طبق مقررات جمهوری اسلامی چنین اجازه ای ندارد که چنین کاری کند. تنها نهادی که طبق قانون می تواند این کار را کند ، قانون تشکیل دادگاه انقلاب به استناد ماده ۱۳۳ قانون آیین دادرسی کیفری است که بر اساس آن فقط دادگاه می تواند این کار را بکند."

آقای سلطانی همچنین معتقد است مساله ممنوع الخروج کردن افراد تبدیل به اهرم فشاری برای اعمال محدودیت به فعالان سیاسی، حقوق بشر و حتی هنرمندانی شده که ممکن است به دفاع از حقوق بشر بپردازند و یا خود را همسو با مخالفان دولت اعلام کنند.

او افزود: "تا این لحظه حداقل پنج نفر از موسسان کانون مدافعان حقوق بشر، بنده، آقایان دکتر سیف زاده، دادخواه، اسماعیل زاده و خانم نرگس محمدی ممنوع الخروج هستیم. من با وجود اینکه اول مهرماه بعد از حدود چهارسال و نیم ممنوع الخروج بودن، رفع ممنوع الخروجی شدم، متاسفانه دوباره در روز ششم مهر ماه یعنی پنج روز بعد، هنگام عزیمت به خارج، گذرنامه ام گرفته شد و تا این لحظه معلوم نیست علتش چیست."

عبدالفتاح سلطانی همچنین می گوید شواهد نشان می دهد عده ای که منسوب به جریان تندرو هستند با خروج دائم افراد مشکلی ندارند.

او همچنین گفت: "اگر بدانند که فعالان حقوق بشر، فعالان سیاسی و کسانی که در صحنه اجتماع در مسائل اجتماعی مشارکت می کنند چه هنرمند و چه غیر هنرمند از مملکت خارج بشوند و برنگردند کاری به آنها ندارند."

آقای سلطانی افزود: "همان طور که خیلی ها رفتند و برنگشتند. تازه آن جریان تندرو و افراطی از این رفتن ها خوشحال هم می شوند. اما ناراحتی آنها از این است که بدانند عده ای می روند و برمی گردند. این رفتن و برگشتن برای آنها قابل تحمل نیست و می خواهند به نحوی به طرف بفهمانند که شرایط به قدری سخت است که اگر بمانی اذیتت می کنیم. برو و دیگر نیا. به نظر من اگر بدانند کسی قصد دارد به خارج کشور برود و قصد برگشتن ندارد مانع خروجش نمی شوند."

هر چند ناظران دلیل ممنوع الخروج شدن شخصیت هایی را که به تازگی گذرنامه شان توسط دولت ایران ضبط شده، حمایت از معترضان به نتایج انتخابات و یا فعالیت های سیاسی و حقوق بشری آنها می دانند، اما دولت ایران تا کنون دلیلی برای ممانعت از خروج این افراد از این کشور ارائه نداده است.