ایران، 'بازنده' برداشت از میدان گاز پارس جنوبی

سیف الله جشن ساز، معاون وزیر نفت ایران از تاخیر ۱۷ ساله ایران در مقایسه با قطر، در اجرای فازهای مختلف طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی خبر داده است.

"پارس جنوبی" که یکی از بزرگ ترین میدان های گازی مستقل دنیا به شمار می رود، در مرز مشترک ایران و قطر قرار گرفته است.

از زمان اثبات وجود ذخایر قابل توجه گاز در این میدان، برنامه ریزان دو کشور تلاش کرده اند سهم بیشتری از این ذخایر داشته باشند.

اما برنامه ریزان قطر حدود یک دهه از ایران جلو افتاده اند و توانسته اند پروژه های توسعه ای پارس جنوبی که در سمت قطر، "گنبد شمالی" نامیده می شود، را زودتر شروع کنند.

سیف الله جشن ساز، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفته است، "اگر پروژه های توسعه پارس جنوبی طبق برنامه پیش برود، نگران برداشت بیشتر قطر از این میدان نیستیم."

علی خردپیر، خبرنگار حوزه انرژی یادآور می شود که مدیران صنعت نفت، همیشه دلایلی برای تاخیر ایران در توسعه پارس جنوبی داشته اند و بطور مشخص، جنگ هشت ساله ایران و عراق را دلیل اصلی این تاخیر معرفی کرده اند.

او در ارزیابی این که آیا ایران می تواند تاخیر در توسعه پارس جنوبی را از قطر جبران کند یا خیر؟ می گوید: "حجم سرمایه گذاری ها در صنعت نفت راضی کننده نیست. ایران در جذب سرمایه گذاری خارجی در این بخش ناتوان بوده است و چشم انداز روشنی در این زمینه وجود ندارد."

نرسی قربان، کارشناس انرژی، نیز معتقد است که به جز زمان آغاز بهره برداری، عامل سرعت اجرای پروژه ها هم در تاخیر ایران در برداشت از ذخایر پارس جنوبی موثر بوده است.

او می گوید: "فعالیت های قطر برای برداشت گاز از پارس جنوبی از دهه ۱۹۸۰ میلادی آغاز شد، در حالی که ایران این فعالیت ها را در دهه ۱۹۹۰ میلادی شروع کرد، ولی زمان آغاز فعالیت ها مهم نیست، بلکه باید دید که این پروژه ها چطور پیش می رود."

به گفته نرسی قربان: "به نظر می رسد امسال میزان برداشت ایران از ذخایر گاز پارس جنوبی با میزان برداشت قطر مساوی می شود، ولی چون به زودی، چند فاز جدید در بخش قطر وارد مدار تولید می شود، ایران دوباره عقب خواهد افتاد."

بر اساس اعلام معاون وزیر نفت، از سال ۱۳۸۷ تاکنون، بیش از ۳۰ میلیارد دلار برای اجرای فازهای مختلف پالایشگاهی پارس جنوبی سرمایه گذاری شده است.

ولی صاحبنظران این موضوع را مطرح می کنند که سرمایه گذاری در صنعت نفت، به دلیل حجم قابل توجه آن باید آثار قابل مشاهده ای داشته باشد و نمی توان تنها به اعتبار ارقام و اعدادی که در جداول ثبت می شوند، تحقق سرمایه گذاری در این صنعت را پذیرفت.

علی خردپیر هم معتقد است که آمار مربوط به جذب سرمایه گذاری در صنعت نفت به راحتی، قابل پذیرش نیست.

او می گوید: "ظاهرا در سال های اخیر، در زمان برآورد برای ارائه آمار، هر برنامه ای که برای آینده در نظر گرفته شده است، در فهرست سرمایه گذاری های انجام شده قرار می گیرد."

به گفته او: "در سال های اخیر، طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی یکی از پروژه هایی بوده که اجرای طرح های مرتبط با آن به کندی پیش رفته است."

سیف الله جشن ساز، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران همچنین از برنامه های آینده برای توسعه پارس جنوبی خبر داده و گفته است که برای تکمیل فازهای باقی مانده این میدان نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار منابع مالی لازم است، ولی آیا صنعت نفت ایران می تواند چنین رقمی را تامین کند؟

نرسی قربان معتقد است که برای جذب سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت، باید شرایط خاصی فراهم باشد، از جمله سیستم حقوقی مناسبی برای همکاری شرکت های خارجی در توسعه میدان های هیدروکربوری ایران فراهم باشد و بازده سرمایه مناسبی برای طرح های نیازمند مشارکت سرمایه خارجی در نظر گرفته شود.

او به شکایت بعضی شرکت های نفتی بین المللی از طولانی شدن روند مذاکرات نفتی با ایران هم اشاره می کند و می گوید: "بروکراسی و دیوان سالاری کمتر در روند مذاکرات و تفاهم با شرکت های بین المللی از دیگر مواردی است که بر جذب سرمایه گذاری در صنعت نفت تاثیر می گذارد، ضمن آن که باید محیطی کم تنش و روابط بین الملل مناسبی وجود داشته باشد تا سرمایه گذار خارجی از امن بودن فعالیت در صنعت نفت مطمئن شود."

آمار نشان می دهد که وقتی صنعت نفت ایران در اوایل دهه ۱۳۷۰ توسعه میدان پارس جنوبی را در اولویت فعالیت هایش قرار داد، فازهای اول توسعه این میدان به سرعت پیش رفتند، اما محدودیت های داخلی و بین المللی از سرعت آن کم کرد و حتی ۵ فاز طرح توسعه میدان پارس جنوبی، در آخرین مراحل اجرا با مشکلات فنی و مالی روبه رو شدند.

علی خردپیر وضعیت فازهای ۹ و ۱۰ این طرح را یکی از این موارد می داند.

او می گوید: "فازهای ۹ و ۱۰ طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی، رسما به بهره برداری رسیده است، ولی این پروژه همچنان در بخش انتقال گاز از دریا به خشکی مشکل دارد و به طور منطقی، تا زمانی که گاز تولیدی از چاه های این پروژه در دریا به تاسیسات مربوطه در خشکی نرسد، روند بهره برداری از آن تکمیل نشده است."

خبرگزاری مهر هم گزارش داده است که تولید از فازهای ۶، ۷ و ۸ طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی که سال قبل با حضور محمود احمدی نژاد به طور رسمی افتتاح شد، همچنان ناقص است و حتی خط لوله پنجم سراسری که بخشی از گاز این پروژه را به مخازن نفت آغاجاری منتقل خواهد کرد، آماده نیست.

با وجود تاکید مدیران صنعت نفت به فراهم کردن شرایط برای منابع مالی مورد نیاز توسعه صنعت نفت ایران در سال های آینده، کمبود این منابع در شرایط کنونی به حدی محسوس بوده است که مسعود میرکاظمی، وزیر نفت گفته است که باید برای یافتن منبعی قابل اطمینان برای اجرای پروژه های حوزه تولیدی صنعت نفت تلاش کرد.