تورم پائین می‌رود؛ قیمت‌ها بالا

یکشنبه 4 بهمن 1388
خبر آنلاين : بانک مرکزی مدعی است تورم کاهش یافته است،اما کاهش تورم در جامعه احساس نمی شود.مهدی تقوی،استاد اقتصاد در اینباره به خبرآنلاین توضیح می دهد.

پویا دبیری مهر:دولت اعلام کرده است که نرخ تورم در سال جاری با کاهش 10 درصدی مواجه شده است و بر اساس اظهارات رئیس جمهور در هنگام ارائه بودجه 89 به مجلس،نرخ تورم تا پایان سال به عدد 10 خواهد رسید.بر اساس اعلام بانک مرکزی نرخ تورم در سال 88 با کاهش 10 درصدی از 25 درصد در 12 ماهه گذشته به 15 درصد رسیده است.

اما کاهش تورم در ایران بر خلاف اعلام دولت برای مردم و فعالان اقتصادی ملموس نیست.کالاهایی که جزو سبد خانوار و مبنای محاسبه بانک مرکزی برای اعلام نرخ تورم هستند با کاهش قیمت مواجه نشده اند.خاصه در کلانشهرها که برخی کالاها نسبت به یکسال گذشته افزایش قیمت را نیز به خود می بینند.

اما مبنای اعلام نرخ تورم از سوی بانک مرکزی ایران چیست؟بانک مرکزی نرخ تورم را بر دو مبنا اعلام می کند،تورم دوره ای و تورم نقطه ای.به این صورت که نرخ تورم در یک مقطع زمانی در یکسال در مقایسه با همان مقطع زمانی در سال دیگر مقایسه می شود.به عنوان مثال اگر نرخ تورم در آبان ماه سال 87 حدود 22 درصد باشد،در آبان ماه سال 88 این نرخ به 13 درصد رسیده است و بانک مرکزی بر مبنای تورم دوره ای اعلام می کند که تورم از آبان سال 87 تا آبان سال 88 حدود 9 درصد کاهش یافته است.اما اگر این مبنا در بازه زمانی یکماهه باشد به آن تورم نقطه ای اتلاق می کنند.

اما مبنای دوم اعلام نرخ تورم که تورم نقطه ای است،چند قلم از کالاهای اساسی سبد خانوار را در بر می گیرد مورد نقد کارشناسان اقتصادی قرار گرفته است،چه آنکه برخی از کارشناسان می گویند اساسا در اقتصاد چیزی به نام "تورم نقطه ای" وجود ندارد.

مهدی تقوی،استاد صاحب کرسی دانشگاه علامه طباطبایی،مولف و مترجم بیش از 80 عنوان کتاب در حوزه اقتصاد کلان،یکی از منتقدان جدی این موضوع است.وی در گفت و گو با "خبرآنلاین" می گوید:«تورم نقطه ای اختراعی بود که بانک مرکزی ایران و وزیر اقتصاد آن را مبنا نهاد.»

تقوی در پاسخ به این سوال که چرا با وجود اینکه بانک مرکزی اعلام می کند نرخ تورم 10 درصد کاهش یافته است،اما این میزان کاهش در جامعه نمود عینی ندارد،گفت:"مردمی که در کلانشهرها زندگی می کنند مثل تهران،اصفهان و مشهد،به تبع باید هزینه های بالاتری پرداخت کنند.به طور مثال اجاره بهای مسکن در تهران با اجاره مسکن در تویسرکان یا آوج متفاوت است،پس مردم کلانشهرها افزایش قیمت ها را به نسبت مردم شهرهای کوچک بیشتر احساس می کنند.

تقوی افزود:یک شهروندی که در یک روستا زندگی می کند با شهروندی که در یک شهر زندگی می کند رویکرد متفاوتی نسبت به تورم دارد.به حتم تورم برای یک روستایی ملموس نیست اما برای یک شهروند شهری تورم ملموس است.

این استاد به نام اقتصاد ایران به سبد هزینه های خانوار که نحوه محاسبه بانک مرکزی برای اعلام نرخ تورم است اشاره کرد و افزود:بر هر مبنایی که نرخ تورم را محاسبه کنیم یک نتیجه مغایر می گیریم،به این صورت که اگر یک سبد کالایی را در نظر بگیریم که ممکن است قیمت های آن تغییر نکند به تبع تورم هم افزایش نمی یابد،پس این نوع کالاها شاخص تورم را پائین می آورد.

وی افزود:یکسری هزینه ها مثل مسکن که در سبد کالایی مورد نظر بانک مرکزی هم محاسبه نمی شود تاثیر بسیار زیادی بر هزینه های خانوار دارد و نرخ تورم را می تواند بالا و پائین کند،ضمن آنکه تغییر سال پایه نرخ تورم نیز نتیجه را تغییر خواهد داد.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بازکردن لایه های پنهان نحوه محاسبه نرخ تورم بانک مرکزی ایران گفت:"بانک مرکزی یکسری آمارگیر دارد که اینها پرسشنامه هایی را به چند نمونه از خانوار ایرانی ارائه می کنند و با توجه به آماری که دریافت می شود شاخص های تورم را محاسبه می کنند.ازآنجایی که این نمونه ها مبنای عمل کل کشور نیست و نمی تواند مورد اعتماد باشد،نتیجه حاصله نیز مورد اعتماد نیست،ضمن آنکه باید توجه داشت در اینگونه آمارگیری ها و نمونه گیری ها هر قدر که نمونه کوچکتر باشد شاخصی هم که به دست می آید محدود است و نمی توان به کل جامعه تعمیم داد."

تقوی به بازخوردهای سیاسی- اقتصادی اعلام نرخ واقعی تورم از سوی دولت اشاره کرد و گفت:"کار آماری وقتی در اختیار دولت باشد و دولت بر اساس آمار واقعی ببیند که نرخ تورم شده است 40 درصد نمی تواند این آمار واقعی را اعلام کند،چرا که هزینه های سیاسی و اقتصادی دارد.وقتی تورم می شود 40 درصد نیروی کار نیز به نسبت نرخ تورم مزد می خواهد که این از نظر اقتصادی دولت را تحت فشار قرار می دهد،به همین جهت به نفع دولت است که مبنای اعلام نرخ تورم را تغییر دهد."

وی تصریح کرد:افزایش نرخ تورم واقعی از نظر سیاسی هم نارضایتی عمومی را به وجود می آورد و اگر نرخ تورم را بر اساس و مبنای خاص مورد تعریف خود اعلام کند به نفع دولت است.

وی به اعلام نرخ تورم بر مبنای نقطه ای انتقاد کرد و گفت:"بانک مرکزی سال گذشته تورم را به صورت نقطه ای اعلام کرد،من که 39 سال اقتصاد خوانده ام و تدریس می کنم و بیش از 83 کتاب در این زمینه تالیف و ترجمه کرده ام چنین واژه یا معادل آنرا هم ندیده ام و اساسا چیزی به نام تورم نقطه ای وجود خارجی ندارد."

وی در خصوص اعلام نرخ واقعی تورم پیشنهاد داد که دولت یک شاخص اعلام تورم را برای شهرهای کلانشهرها،یک شاخص را برای شهرها متوسط،یک شاخص را هم برای روستاها و یک شاخص را هم برای کل کشور در نظر بگیرد و میانگین آنها متوسط نرخ تورم کل کشور اعلام کند.