نگاهی دیگر به بیانیه هفدهم موسوی

تاریخ انتشار: ۰۱ بهمن ۱۳۸۸

حرکت حکومت به سمت انسداد و تحمیل خواست خود بر مردم، منجر به شکل­گیری دوم خرداد 76 گردید. دوم خرداد 76 را باید ابراز اعتراض مردم به حکومت از طریق صندوق­های رای دانست. امری که حکومت با انواع ترفندها و مهره­چینی­ها در برابر آن ایستاد تا مردم در نیمه اول دهه 80 با صندوق­های رای قهر کنند.

انتخابات ریاست جمهوری در خرداد 88 زمانی بود که مردم یک بار دیگر تلاش کردند تا از طریق صندوق­های رای خواست خود را بر حکومت تحمیل کنند، اما نتیجه به دست آمده متفاوت از خواست مردم بود. این موضوع باعث گردید تا اعتراضات خیابانی به شکلی بی­سابقه شکل گیرد.

نکته مهم در این زمینه آن است که هر چند حرکت مردم به دلیل تقلب در انتخابات شکل گرفت اما ریشه اصلی این حرکت را باید در نارضایتی مردم از روند حکومت دانست. امری که باعث حضور گسترده آنان در میتینگ­های انتخاباتی قبل از انتخابات و در پای صندوق­های رای گردیده بود.

از این نظر، محدود کردن جنبش سبز به اعتراض به تقلب صورت گرفته در انتخابات امر درستی به نظر نمی­رسد. اکنون با چنین نگاهی می­توان بیانیه هفدهم میر حسین موسوی را تفسیر کرد. این بیانیه با ذکاوت خاصی بر این نکته انگشت گذاشته و اعلام کرده است که هدف جنبش نه ابطال انتخابات که اصلاح حکومت است. از این منظر باید بیانیه هفدهم موسوی را متفاوت از بیانیه­های پیشین دانست. از آن جهت که به موضوع اصلی پرداخته و بیان کرده است که آنچه که چنین پتانسیلی را در مردم ایجاد کرده نه تقلب در انتخابات بلکه رفتاری است که حکومت در دو دهه گذشته در پیش گرفته است که تقلب یکی از نمودها و ثمرات این رفتار است. به این ترتیب، این بیانیه هدف­گذاری جدیدی برای جنبش سبز انجام داده است.

توجه به این نکته ضروری است که ایجاد تغییر در حکومت (هر گونه تغییر اعم از انقلاب یا اصلاح) نیازمند به اجماع در میان قشر وسیعی از مردم و نخبگان است. این اقشار و نخبگان لزوما همگی در اردوگاه چپ قرار نمی­گیرند. بسیاری از این افراد، انسان­های سلیم النفسی هستند که نگاه سیاسی متفاوتی نسبت به جریان چپ دارند. در صورتی که هدف جنبش ابطال انتخابات باشد این گروه انگیزه­ای برای ورود به جنبش ندارند اما در صورتی که هدف جنبش ارزش­هایی فراتر از مرزبندی­های سیاسی باشد آنگاه این افراد نیز در کنار جنبش قرار گرفته و برای اهداف آن خواهند کوشید.

به عبارت ساده­تر، جنبش سبز در صورتی موفق است که اهداف آن فراتر از خواسته­های یک جناح یا یک گروه باشد. هدف جنبش باید ارزش­هایی باشد که هر انسانی به آنها احترام گذاشته و آن اهداف را در تضاد با اهداف خود نیابد، بلکه آن را همراستا با ارزش­ها و اهداف خویش بیابد. این هدفی است که بیانیه هفدهم به سمت آن حرکت کرده است. این بیانیه در ابتدا کوشیده است تا تضاد مصنوعی القا شده توسط حکومت بین جنبش سبز و سایر اقشار جامعه را از میان بردارد. سپس با بیان خواسته­هایی که فراتر از خواسته­هایی حزبی است کوشیده است تا نظر مساعد همه اقشار جامعه را جلب کند. حداقلی بودن و غیر جناحی بودن این خواسته­ها باعث می­شود تا اقشار وسیعی را به آنها جلب شوند و روشن بودن آنها باعث می­شود تا به سادگی هر فردی بتواند مشخص کند که این خواسته­ها تامین شده­اند یا خیر.

از طرف دیگر، این بیانیه با هدف گذاری جدیدی که برای جنبش سبز انجام داده است این پتانسیل را ایجاد کرده که جنبش سبز تبدیل به یک حرکت پایدار شود. حرکتی که معطوف به یک خواسته محدود (ابطال انتخابات) نبوده و بتواند به صورت یک نیروی فعال و ثابت در عرصه کشور در یک فرایند تدریجی ساختار حکومت را اصلاح کرده و به تقویت نهادهای مردمی در کشور بیانجامد. از این منظر، باز هم خواسته­های مطرح شده در این بیانیه گره­گشا هستند. این خواسته­ها محدود بوده و به سادگی توسط حکومت قابل حصول است. از طرف دیگر، بیانیه به روشنی تاکید می­کند که این خواسته­ها تنها بخشی از خواسته­ها هستند و حتی انجام این خواسته­ها نیز نیازی نیست که به یکباره باشد بلکه می­تواند به صورت تدریجی و درطی یک دوره باشد. به عبارت دیگر، جنبش سبز جنبشی است که به صورت تدریجی و با بیان خواسته­های خود در طول زمان، اصلاح تدریجی حکومت را هدف قرار داده است.

با این روند، جنبش سبز توان نظارت بر قدرت را به دست آورده و به گونه­ای فراتر از حاکمیت قرار می­گیرد. به طوری که بدون نیاز به بودن در قدرت، با پاسخگو کردن قدرت خواسته­های خود را پیش می­برد.

استالين مي گفت: مهم نيست به چه كسي راي دهيد مهم اين است كه چه كسي راي شما را بشمارد.