«تداوم سرکوب بر شکاف بین نیروهای سرکوبگر می‌افزاید»

به نقل از دويچه وله

روز دانشجو فرصتی بود تا خواست‌های مردم بار دیگر طی تظاهراتی اعتراضی در جامعه مطرح شود. این خواست‌ها چیستند و چه واکنش‌ها و حرکاتی در برابر آنها از سوی حاکمیت به چشم می‌خورد؟ مصاحبه با بیژن حکمت، تحلیلگر سیاسی.

 

دویچه وله: آقای حکمت، شاخص‌های ۱۶ آذر امسال را چه می‌بینید؟ چه چیزی آن را از سال گذشته متمایز می‌کند؟

بیژن حکمت: من فکر می‌کنم که فرق اساسی در این است که جنبش دانشجویی که همیشه در امر آزادیخواهی پیشگام بوده و در سال‌های گذشته نیز شعارهای آزادیخواهانه پیش می‌کشیده است، این بار به عنوان بخشی از جنبش سبز به میدان آمده و خواست‌های همگانی‌تری را مطرح می‌کند که در ارتباط با جنبش عمومی دموکراسی‌خواهی مردم است. خواست‌های ویژه‌ی دانشجویی بیشتر در اعلامیه‌ها و بیانیه‌هایی اعلام شده که به مناسبت ۱۶ آذر منتشر شده‌اند، مثل عدم محرومیت از حق تحصیل، آزادی دانشجویان زندانی، رعایت آزادی‌های دموکراتیک و خلاصه آن چیزهایی که خواست‌های ویژه‌ی دانشجویی را تشکیل می‌دهد. ولی وقتی تظاهرات به سرکوب کشیده می‌شود و تظاهرکنندگان با نیروهای سرکوبگر مواجه می‌شوند، شعارها به سرعت علیه آمران و عاملان سرکوب و در جهت همبستگی در برابر سرکوبگران سوق پیدا می‌کند. نگاهی که من به این تظاهرات داشتم و ویدئوها و تصویرها و شعارهایی که دیدم و شنیدم، بیشتر منعکس‌کننده‌ی این بخش بود.

پیام ۱۶ آذر امسال را برای حاکمیت چگونه می‌بینید و چه می‌دانید؟

پیامی که جنبش دانشجویی داده است، کاملاً همراه و هماهنگ با جنبش عمومی مردم ایران است. یعنی اینکه مردم حق خودشان را می‌خواهند، آزادی‌های خودشان را می‌طلبند و از حاکمیت می‌خواهند که به این حقوق و آزادی‌ها تمکین کند. و تاکنون می‌بینید که در حاکمیت چنین خواستی به چشم نمی‌خورد و رهبران نمادین جنبش سبز هم دائماً تأکید می‌کنند که فعلاً هیچ نوع شرایطی برای مصالحه با حاکمیت وجود ندارد و تنها راهش این است که آن‌ها دست از سرکوب بردارند و آزادی و حقوق مردم را به رسمیت بشناسند. این پیام تظاهرات جنبش دانشجویی هم کاملاً روشن داده شده است.

فکر می‌کنید حاکمیت این پیام را دریافت می‌کند یا همچنان با لباس‌شخصی و بسیجی پاسخ می‌دهد؟

آنچه تاکنون می‌شود گفت، این است که حاکمیت، آقای خامنه‌ای، محمود احمدی‌نژاد و سپاه، خیال عقب‌نشینی در مقابل تظاهرات مردم را ندارند. سیاست‌شان فعلاً سرکوب است و می‌خواهند به نوعی این جنبش را فرسوده کنند. یعنی یک نوع جنگ فرسایشی میان نیروهای سرکوبگر و مردمی بوجود آمده است که بپاخاسته‌اند و با تظاهرات متناوب خود نارضایتی و کوشش برای گرفتن حق خودشان را نشان می‌دهند. مسلماً ادامه‌ی این تظاهرات و تداوم این سرکوب، نیروهای سرکوبگر را فرسایش می‌دهد و باعث شکاف بیشتر در میان آن‌ها می‌شود. حتی خبر آمده که در این تظاهرات درگیری‌هایی میان نیروهای انتظامی و لباس‌شخصی‌ها پدید آمده و به نظر من این تازه اول ماجرا است. مهم این است که جنبش دانشجویی و جنبش سبز در مجموع بتوانند همبستگی و اتحاد خودشان را حفظ کنند و با شعارهایی که در ظرفیت عمومی جنبش است و متناسب با درجه‌ی رشد و گسترش آن است، به جنبش تداوم بخشند. من فکر می‌کنم تداوم این جنبش بیشتر به فرسایش سرکوبگران می‌انجامد، تا به فرسایش تظاهرکنندگان.

رسانه‌های جهانی نوشته‌اند، با توجه به حرکت‌های دیروز می‌شود دید که جنبش اعتراضی در ایران همچنان زنده و پرنیرو است. آیا به نظر شما می‌شود بر اساس حرکت‌های دانشجویی در مورد کل جنبش اعتراضی کنونی نظر داد؟

جنبش اعتراضی ما با تظاهرات خیلی گسترده‌ای آغاز شد و طبیعتاً با سیاست سرکوبی که در پیش گرفته شده است، نمی‌تواند هر بار با تظاهراتی به همین مقیاس به میدان بیاید. مهم این است که الان تظاهراتی که اینجا و آنجا به صورت‌های مختلف صورت می‌گیرد، نشانه‌ای از تداوم اعتراض مردم است. در عین حال در کل جامعه مجموعه‌ی جنبش دارد رشد می‌کند و فقط به تظاهرات محدود نمی‌شود. پیدایش شبکه‌ها، نوشته‌ها، همبستگی‌هایی که در محیط کار و محیط تحصیل میان مردم بوجود می‌آید و خواست‌های خودشان را در مقابل حاکمیت فرموله می‌کنند، شعارنویسی‌ها، الله اکبر گفتن‌ها و اشکال مختلفی که در این جنبش بروز می‌کند، همه‌ی این‌ها نشانه‌ی تداوم است و تداوم جنبش را نباید تنها به پیدایش یک تظاهرات گسترده فروکاست.

شما اشاره کردید به شکافی که هم‌اکنون در میان قوای نظامی و انتظامی دیده می‌شود. اگر صحبت‌های اخیر آقایانی مثل رفسنجانی و مکارم شیرازی و این حرکت‌ها را کنار هم بگذاریم، آیا می‌توانیم به این نتیجه برسیم که علی‌رغم سرکوب‌ها و تهدیدها بحران ادامه دارد و شکاف عمیق‌تر شده است؟

بله. من فکر می‌کنم رابطه‌ی متقابلی میان شکاف‌هایی که درون حاکمیت است و جنبش سراسری مردم وجود دارد. به نظر من، بروز همین شکاف‌ها باعث پیدایش و سرزدن جنبش شد. در عین حال این جنبش و تظاهراتش دائماً این شکاف‌ها را تعمیق می‌کند. الان ما می‌بینیم که هرچه این جنبش جلوتر می‌رود، آن گروه ویژه‌ی سرکوبگر، ستادی که از بخشی از فرماندهان سپاه، محمود احمدی‌نژاد و آقای خامنه‌ای درست شده است، بیشتر و بیشتر منفرد می‌شوند. بخش بزرگی از روحانیت، بخش بزرگی از طرفداران نظام از دور آن‌ها پراکنده می‌شوند و هسته‌ی مرکزی محدود و محدودتر می‌شود. بیانات آقای رفسنجانی تماماً در این جهت بوده است و من فکر می‌کنم پیامی هم که ایشان به سپاه و حاکمیت داده‌اند در این شرایط این است که نباید سپاه و مردم را، بسیج و مردم را در برابر همدیگر قرار داد و این به نظر من در روحیه‌ی بسیج و در روحیه‌ی سرکوبگران تأثیر مهمی خواهد گذاشت.

مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری

تحریریه: بابک بهمنش